“Hayır”kelimesi “Evet” kelimesi kadar kişiliğimizi yapılandırır. Tam anlamıyla gelişimimizi gerçekleştirmek için “Hayır” kelimesini kullanmaya günlük yaşamamızda yer vermeliyiz.
“Hayır” demek niçin zor?
Herhangibir kişiyi veya durumu red etme fikri çoğu zaman başakasını incitme, çatışma endişesi, misilleme, yargılanma, dışlanma gibi korkularıda beraberinde getirir.
“Hayır” kelimesini kullanmasına engel olur. Örneğin: bir anne çocuklarının isteklerine “hayır” cevabı vermekte zorlanır. Çünkü çocuklarının isteklerini yerine getirememek fikri kendisini “kötü bir anne” olarak hissetmesine neden olur. Kendine güven konusunda eksiklikleri olan bir kişi “hayır” kelimesini kulanmakta zorluk çeker. Özellikle çocuklukta ret istekleri dinlenilmeyen veya sitemle karşılanan yetişkinlerin negatif düşüncelerini dile getirmeleri daha zordur. Bazı toplumlarda, kadınlar her ne kadar kendilerini ifade etmede özgürleşmiş olsalar bile, erkeklere oranla kolektif bilinçaltı davranışlarını başkalarına fedakarlık etme düşüncesine yönlendirmektedir.
“Hayır” kelimesini kullanmakta zorlananlar, her ne pahasına olursa olsun çevreleri tarafından kabul görme ve sevilme ihtiyacındadırlar. Halbuki, kendilerini ifade edebilen kişiler çevreleri tarafından daha çok kabul görürler ve sevilirler. Kendilerini dile getirebilen kişiler ilişkilerinde daha başarılı olurlar. Kendi düşünce ve tercihlerinin kolayca dile getiremeyen kişiler bir süre sonra çevreleri tarafından tercih edilmezler. Aşırı nezaket içeren davranışlar ve herşeyi kabul edici tutum kısa sürede yakın çevre tarafından itici olarak algılanır. “Hayır” diyebilmek kişinin seçimlerini özgür bir şekilde ifade etmesidir. Endişelerimizi kolaylıkla ifade ettiğimiz ilişkilerde hem kendimizle hemde çevremizle daha rahat iletişime gireriz. Problem teşkil edenbir durumu red etmek zamanı iyi kullanmak ve organizasyonu açısındanda yardımcı olur. Kişinin değerleri ve kendisiyle uyum içerisinde olmasına neden olur. Aynı zamanda, çevremiz gerçek kişiliğimiz için bizi sever ve “hayır” deme yeteneğimizi takdir ederler.
Ne zaman “Hayır” denmeli?
Bazı durumlarda, başka kişilerle antlaştığımızı göstermek zorunluluğunda hissederiz. Duygularınızı dinleyin. Emin olduğunuz bir durum karşısında konuya olan negatif düşüncenizi söyleyin. Ancak kendi sınırlarınızı iyi tanırsanız, “hayır” ın hangi durumlarda uygun olacağına karar vermeniz kolay olur. Eğer sizden çok şey talep edildiği veya kendi düşünceniz dışında davranmanız talep edildiği hissine kapılırsanız, red edin.
“Hayır” demeyi nasıl öğreniriz?
“Hayır” diyebilmek için, herkesin sizi sevemeyeceği gerçeğini kabul etmeniz gerekir. Diğer taraftan akıldan çıkarılmaması gereken husus, iki kişi arasında olacak bir geri çevirme/red kişiler arasındaki ilişkiyi zedelemez.
Sizden herhangibir şey talep edilmesi durumunda düşünmek için kendinize zaman tanıyın. Soruyu yönelten kişiye” şu anda meşgulum, sana en kısa zamanda cevap veririm” şeklinde cevap vermeniz size bir şey kaybettirmez. Cevap vereceğiniz seçenekler konusunda düşünme zamanınızın olması, üzerinizdeki baskıyı azaltacağı gibi olası” Hayır” yanıtı içinde kendinizi psikolojik olarak hazırlamanıza imkan verir. Karmaşık düşünceler içerisine girdiğinizi hissettiğiniz anda, düşüncelerinizi yazın. Yazmak düşüncelerinizi daha açık bir şekilde görmenize yardım edecektir. İlk “Hayır” kelimesini söylemekte zorlansanız bile, zaman içerisinde daha kolay bir şekilde söylenecektir. “Hayır” kelimesini söylemek yeni kazanılacak bir davranış çeşididir.
“Hayır” demeyi nasıl formüle edebilirim?
Kullanılan kelimeler ve ses tonu gibi birçok değişik faktör “Hayır” kelimesinin anlamını pekiştirmeye yardımcıdır. Başkalarına kendinizi dinletebilmek için konuşma tarzınızı düşünün. Söyleyeceğiniz “Hayır” veya red edeceğiniz cümlenin içeriği açık ve kesin olmalıdır. Ancak “Hayır” kelimesini söylerken veya red ederken saldırgan bir söylev almaktan kaçının. Karşınızdaki kişiyi kırmadan yumuşaklıkla “Hayır”derseniz, red etmeniz negatif olarak algılanmaz. Karşınızdaki kişiye, kendisini anladığınızı ancak durumu/öneriyi kabul edemeyeceğinizi belirtin. Eğer isterse beraber başka bir çözüm yolu bulabileceğinizi belirtin. Örn: Kayınvalideniz cumartesi akşamı yemeğe gelmek istiyor. Halbuki siz uzun zamandan beri arkadaşınızın doğumgününe gitmeyi arzu ediyorsunuz. Bu durumda “Cumartesi olmasını çok isterdim ama bir arkadaşımın doğumgünü var uzun zamandan beri hazırlanıyorum, cuma veya pazar gelseniz nasıl olur? Daha da uzun beraber olabiliriz” şeklinde alternatif bir öneri sunabilirsiniz.
Stres altında konunun özünden uzaklaşıp, detaylara girmekten ve gereksiz açıklamalar vermekten kaçının. Detaylara girme eğilimi sizi hassas bir konuma getirebilir. Diğer yandna, kendinizi haklı çıkartmaya çalışarak karşınızdaki kişiye haksız olduğunuz hissini verirsiniz. Bir diğer şekliyle, söyledikleriniz üzerinde şüpheye düşülmesine mahal vererek, güvenilirliğinizide tereddüte düşürürsünüz. En doğru yol kesin ve kısa bir şeklde düşündüğünüzü karşınızdakine belirtmektir. “Özür dilerim ama imkanı yok” veya “Hayır maalesef yapamayacağım”.
Karşınızdaki kişi ısrar ederse ne şekilde davranmak gerekir? “İllaki de Hayır”
Karşınızdaki israr ederse, kararınızı değiştirmeyin.
Eğer bir kişi rahatsız olacaksa, bu kesinlikle siz değilsiniz. Başkasının aldığı kararı ne pahasına olursa yapamazsınız. Red etmeniz karşısında, niye bu kadar israr ediyor. Bunu düşünün ve kararınızı değiştiremeyeceğinizi kesin bir dille ifade edin. Bir süre sonra karşınızdaki ısrar etmekten vazgeçecektir
